Αν και τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Δημόσιου Τομέα της, βελτιώνοντας σημαντικά την εμπειρία των πολιτών και των επιχειρήσεων στην καθημερινή τους λειτουργία, η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα στην Ευρώπη. Υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις μπροστά μας για την επίτευξη ψηφιακής αριστείας στο ελληνικό Δημόσιο: η συντριπτική πλειοψηφία των διαδικασιών και υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης παραμένει κατακερματισμένη και παρωχημένη, ενώ παράλληλα, τεχνολογίες αιχμής όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, ηγούνται πλέον των παγκόσμιων εξελίξεων στον τομέα του GovTech.
Παρόλο που η Ελλάδα διαθέτει σημαντικό επιστημονικό και τεχνολογικό δυναμικό στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Μηχανικής Μάθησης, η χώρα υστερεί σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όσον αφορά στην υιοθέτηση και αξιοποίηση τους, καθώς και στις υποδομές.
Αντιμετώπιση της πρόκλησης
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πρόκληση και να επιταχυνθεί η αξιοποίηση της ΤΝ/ΜΛ στον Δημόσιο Τομέα, ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας για την Ψηφιακή Διακυβέρνηση – GR digiGOV-innoHUB θέτει τα θεμέλια για έναν ισχυρό συνασπισμό ενδιαφερομένων για την ΤΝ, βασιζόμενος στην υψηλού επιπέδου εμπειρογνωμοσύνη, την ικανότητα, τις υποδομές και τις πρωτοβουλίες των εταίρων του, καθώς και άλλων συνεργαζόμενων ευρωπαϊκών κόμβων Καινοτομίας (EDIHs).
Ο κόμβος GR digiGOV-innoHUB υποστηρίζει την ανάπτυξη δημόσιων υπηρεσιών νέας γενιάς που βασίζονται σε προηγμένες ψηφιακές τεχνολογίες (AI, ML, IoT, Blockchain, HPC), με ανοικτό κώδικα, ανοικτά δεδομένα και ανοικτά πρότυπα. Στόχος είναι να εμπλουτίσει το οικοσύστημα των φορέων του ψηφιακού μετασχηματισμού και να διευκολύνει την καινοτομία στη Δημόσια Διοίκηση, μετατρέποντάς την σε μεγάλο αγοραστή και επενδυτή Καινοτομίας.
Η πολυσχιδής προσέγγιση του Κόμβου για την ΤΝ βασίζεται σε συγκεκριμένες προτεραιότητες:
- Ανάπτυξη οδικού χάρτη με στόχο την επιτάχυνση της χρήσης της ΤΝ για νέες, καινοτόμες δημόσιες υπηρεσίες
- Ανοικτές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων και ειδικές δράσεις που θα επιτρέπουν στις ΜμΕ και στις νεοφυείς επιχειρήσεις να αξιοποιούν τις υπηρεσίες του Κόμβου για την εφαρμογή πιλοτικών λύσεων με διαθέσιμα μοντέλα, τα οποία δεν απαιτούν σημαντική επένδυση σε υπολογιστικούς πόρους για τη φάση της δοκιμής
- Διευκόλυνση της ανάπτυξης ανοικτών εργαλείων και πλατφορμών AI/ML (Greek Open LLMs) και της χρήσης της πλατφόρμας AI on demand της ΕΕ
- Ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων που σχετίζονται με την ΤΝ σε δημόσιους υπαλλήλους και οργάνωση κοινών δράσεων με το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης (ΕΚΔΔΑ) και ακαδημαϊκούς φορείς
- Εμπλοκή των κοινοτήτων πρακτικής AI/ML & των παρόχων λύσεων AI/ML και επαφή τους με επαγγελματίες σχεδιασμού υπηρεσιών και άλλους ενδιαφερόμενους. Η προτεραιότητα αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία, μετά τη σύσταση Συμβουλευτικής Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου για την ΤΝ στην Ελλάδα ως εθνική προτεραιότητα.
Αποτελέσματα και οφέλη
H προσέγγιση του κόμβου GR digiGOV-innoHUB θέτει τις βάσεις για την ενίσχυση της υιοθέτησης και της αξιοποίησης της Τεχνητής Νοημοσύνης. Τον Ιούνιο του 2023 δημιούργησε το AI4PS, μια ειδική ομάδα που θα διαμορφώσει τον οδικό χάρτη για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων με τη χρήση τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης, στο πλαίσιο του οικοσυστήματος του Κόμβου. Ο οδικός χάρτης περιλαμβάνει:
- Ανοιχτό AI sandbox και ανοιχτό LLM
- Concept note για το gpt open source model στην ελληνική https://github.com/eellak/glossAPI
- Στενή συνεργασία με εμπειρογνώμονες και προγραμματιστές των εταίρων του GR digiGOV-innoHUB
- Διοργάνωση εργαστηρίων για την ΤΝ
- Αξιολόγηση σχετικών υποδομών, συνόλων δεδομένων και πλατφορμών (π.χ. AI on Demand Platform)
- Kοστολογημένη πρόταση/σχέδιο για την αξιοποίηση ανοικτών μοντέλων
- Διερεύνηση ευκαιριών χρηματοδότησης, από εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα
Στις 12 Μαΐου 2023, ο Κόμβος διοργάνωσε την ημερίδα “AI: Synergies for the future”, όπου διαφάνηκε πως υπάρχει η βάση για μια ισχυρή πολυμετοχική συνεργασία για την ΤΝ, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία υψηλού επιπέδου, την ικανότητα, τις σχετικές υποδομές και πρωτοβουλίες των εταίρων των ΕΚΨΚ.
Οι εταίροι του GR digiGOV-innoHUB έχουν αναπτύξει υπηρεσίες αξιοποιώντας εφαρμογές και τεχνολογίες AI/ML και υφιστάμενες υποδομές. Αυτές οι υποδομές θα βασίζονται και θα αξιοποιούν αποτελέσματα από Ε&Α δραστηριότητες των εταίρων, ενώ παράλληλα επιδιώκεται η διαλειτουργικότητα με τις υποδομές και αντίστοιχες πρωτοβουλίες της ΕΕ. Σήμερα, οι εταίροι του κόμβου συμβάλλουν με τα ακόλουθα:
- Meltemi, το πρώτο Large Language Model ανοιχτού κώδικα για την ελληνική γλώσσα, Ερευνητικό Κέντρο ATHENA
- UNIWA AI HUB, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
- Ελληνικό LLM ανοικτού κώδικα (glossAPI), Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ
- Υποδομές τεχνητής νοημοσύνης ΕΔΥΤΕ, Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας
- Υποδομές τεχνητής νοημοσύνης ΕΜΠ, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Συμπεράσματα
Η υιοθέτηση και η χρήση τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης στον Δημόσιο Τομέα μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματική και διαφανή διακυβέρνηση, προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων. Η σημασία της Τεχνητής Νοημοσύνης στην ψηφιακή διακυβέρνηση αποτυπώνεται στην Ελληνική Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025, στη δράση για την υλοποίηση μιας πλατφόρμας στο Δημόσιο Τομέα που θα συμβάλλει οριζόντια σε όλα τα έργα και τις εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης και Μηχανικής Μάθησης (ΤΝ/ΜΜ). Ωστόσο, η διείσδυση της ΤΝ στην Ελλάδα υστερεί σε σχέση με την Ευρώπη.
Υπό το πρίσμα αυτό, ο κόμβος GR digiGOV-innoHUB έχει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των βάσεων για την αξιοποίηση της ΤΝ. Απαιτούνται περαιτέρω δράσεις για την προσέλκυση, την εμπλοκή και τη συνεργασία ΜμΕ, νεοφυών επιχειρήσεων, ερευνητικών και ακαδημαϊκών φορέων, παρόχων υποδομών και φορέων χάραξης πολιτικής, καθώς και ειδικές δράσεις για την ενδυνάμωση του προσωπικού της Δημόσιας Διοίκησης με δεξιότητες σχετικές με την ΤΝ.
Οι από κοινού δράσεις με το ευρωπαϊκό δίκτυο κόμβων καινοτομίας (EDIH), η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά φόρουμ και η συνεργασία με χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. έργα με παρόμοιο αντικείμενο, είναι επίσης απαραίτητες για την επίτευξη ψηφιακής αριστείας στον ελληνικό Δημόσιο Τομέα.