Η περιπέτεια του Julian Assange, που κρατείται ακόμη στο Λονδίνο, με το εφιαλτικό ενδεχόμενο να παραδοθεί στις Η.Π.Α., όπου μπορεί να αντιμετωπίσει πολυετή φυλάκιση ή και τον θάνατο, έχει προκαλέσει διεθνή συγκίνηση και αλληλεγγύη, αλλά ταυτοχρόνως και μια εντυπωσιακή αδιαφορία σε μεγάλο μέρος των πολιτών. Κι όμως σε αυτόν και σε άλλους σύγχρονους ήρωες, όπως η Chelsea Manning και ο Edward Snowden, χρωστάμε κάτι που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αλλαγή της υπαρκτικής μας κατάστασης. Γνωρίζουμε πλέον το ολοκληρωτικό μέγεθος στο οποίο παρακολουθούμαστε, αλλά και είμαστε ελεγχόμενοι λόγω της επιτήρησης αυτής, καθώς και γνωρίζουμε, επίσης, πολύ καλύτερα το μέγεθος της χειραγώγησης της πληροφορίας και των γεγονότων στον λόγο των κυρίαρχων μέσων. Βεβαίως, τα περισσότερα από αυτά που αποκαλύφθηκαν τα τελευταία χρόνια, ήταν πράγματα που φανταζόμασταν ότι συνέβαιναν, αλλά το καίριο είναι ότι τώρα πλέον έχει αποδειχτεί ότι συμβαίνουν. Αυτό σημαίνει ότι όσοι από εμάς συνεχίζουν τη συμβιβασμένη ζωή τους, σε συμφωνία με τις επιταγές του κυρίαρχου λόγου, δεν έχουν καμία δικαιολογία να το κάνουν, αλλά είναι αναγκασμένοι να έρχονται ενώπιον μιας καθολικής ευθύνης για τη συμμετοχή τους στο ψεύδος.
Οι ήρωες που αποκαλύπτουν ότι «ο βασιλιάς είναι γυμνός», μπορεί να μη φέρνουν άμεσα εξωτερικές αλλαγές, όμως μετατοπίζουν εσωτερικώς την κοινωνία. Τώρα πια όλοι ξέρουν αποδεδειγμένα και χρειάζεται μια οιονεί βίαιη αδιαφορία έναντι της αλήθειας για να συνεχίσουν να ζουν με τον ίδιο τρόπο. Έχει πολύ ενδιαφέρον ότι ο κυρίαρχος λόγος των φιλελεύθερων απέναντι σε παρόμοια φαινόμενα είναι ότι μέχρι να υπάρξει μια αποκάλυψη σαν αυτές των Wikileaks ονομάζουν τους αντιπάλους τους παρανοϊκούς συνωμοσιολόγους, υπονοώντας «πώς είναι δυνατόν να πιστεύετε σε παρόμοιες τερατώδεις θεωρίες συνωμοσίας;» και μια στιγμή μετά αλλάζουν δραστικά τη στάση τους, κατηγορώντας τους ως «πεφτοσυννεφάκηδες», υπονοώντας ότι ασφαλώς όσα αποκαλύφθηκαν είναι μια τετριμμένη αλήθεια, που όλοι τη γνωρίζουμε εκτός από τους αφελείς, αλλά έτσι είναι ο κόσμος κ.ο.κ. Πρόκειται για μια ακραία αναυθεντική στάση όπου κάποιος πρώτα εγκαλεί όποιον αντιστέκεται ως συνωμοσιολόγο, προϋποθέτοντας ότι πιστεύει σε ένα «γραφικό» ψέμα, και στη συνέχεια τον εγκαλεί για το ακριβώς αντίθετο, ότι δηλαδή θεωρεί ως επαναστατικό κάτι που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μια κοινότοπη αλήθεια. Και σε αυτήν την περίπτωση, αποκαλύψεις, όπως αυτές των Wikileaks, δεν αλλάζουν τη στάση του κυρίαρχου λόγου, μεταβάλλουν, όμως, την εσωτερική στάση αυτών που την εκφέρουν, οι οποίοι ό,τι μέχρι πρότινος θεωρούσαν ως ψέμα αναγκάζονται πλέον να το δεχτούν ως αλήθεια και απλώς ταμπελοποιούν ως επουσιώδες ό,τι πριν αξιολογούσαν ως τερατουργία.
Αποκαλύψεις, όπως αυτές των Wikileaks, συγκροτούν ένα πνευματικό συμβάν. Όπως πολύ χαρακτηριστικά έχει παρατηρήσει ο Slavoj Žižek, οι Wikileaks είναι η Εγκυκλοπαίδεια του 21ου αιώνα και ο Assange ο νέος d’Alembert. Το προμηθεϊκό εγχείρημα να κλέψει την πληροφορία από τα κρύφια των ισχυρών και να τη χαρίσει στο σύνολο του λαού είναι μια αυθεντική πραγμάτωση στον 21ο αιώνα του εγκυκλοπαιδικού ιδεώδους του Διαφωτισμού του 18ου αιώνα, αλλά και του κομμουνισμού του 19ου αιώνα. Όπως στην παραδοσιακή κομμουνιστική αντίληψη, η «δικτατορία του προλεταριάτου» σημαίνει τη διαλεκτική υπέρβαση κάθε δικτατορίας και τον δρόμο για την απελευθέρωση, στον ψηφιακό κομμουνισμό της εποχής μας το να είναι κάποιος «κατάσκοπος για τον λαό» σημαίνει τη διαλεκτική υπέρβαση κάθε κατασκοπίας. Όταν η πληροφορία, η οποία μέχρι πρότινος ήταν προσβάσιμη μόνο από μυστικές υπηρεσίες και άλλους μηχανισμούς των κρατών, μεταδίδεται σε όλους, αυτό που συμβαίνει είναι η κατάργηση της προνομιακότητάς τους, ένα λυκόφως των θεών. Βεβαίως, η σύγχρονη αυτή αντίσταση είναι κατοπτρική προς την κυρίαρχη εξουσία. Είναι ένας καθρέφτης στο Πανοπτικόν του συστήματος, όπως αναλύει ο Γιάνης Βαρουφάκης, είναι μία αντιγραφή των άνωθεν πρακτικών του συστήματος, καθώς η επίβλεψη (surveillance) μετατρέπεται σε υπόβλεψη (sousveillance). Έστω, όμως, κι αν ακολουθεί τα μέσα της εξουσίας, η κοινοποίηση αυτή σε όλη την ανθρωπότητα σπάει τα φράγματα μεταξύ των προνομιούχων και των στερημένων το προνόμιο της γνώσης και διαμορφώνει μια νέα καθολικότητα.
Η καθολικότητα αυτή μπορεί να μη λαμβάνει, -όχι ακόμη τουλάχιστον-, τη μορφή μιας δυναμικής επανάστασης και να μένει στο επίπεδο της γνώσης και της πληροφορίας, όπως είναι, δυστυχώς, το χαρακτηριστικό της αφαιρετικής διαδικτυακής εποχής μας. Όμως, η καθολικότητα αυτή είναι ήδη ένα πνευματικό συμβάν. Όταν η ανθρωπότητα ενοποιείται ως προς την πανταχού παρούσα διαθεσιμότητα των «ένοχων» πληροφοριών, ταυτοχρόνως διχάζεται ως προς την εσωτερική στάση που θα τηρήσει κάθε άτομο προς αυτή τη διαθεσιμότητα. Μπορεί να προσποιηθεί ότι συνεχίζει να την αγνοεί ή μπορεί να υποστεί μία γνωσιολογική επανάσταση. Και στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει ένας διχασμός ανάμεσα σε αυτούς που η γνωσιολογική επανάσταση θα τους οδηγήσει σε εμπράγματη ρήξη και σε αυτούς που θα τους παραδώσει απλώς σε έναν ψαγμένο κυνισμό ή σε μια αδιέξοδα ενοχική διατήρηση του παλαιού τρόπου ζωής. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το συμβάν έχει ήδη συμβεί και το ότι διχάζει είναι η απόδειξη για αυτό. Συμπληρώνοντας τους παραλληλισμούς του Slavoj Žižek, θα λέγαμε ότι ο Julian Assange είναι μια μεταμοντέρνα εκδοχή του αποστόλου Παύλου, του «αποστόλου των εθνών». Η επί χρόνια δράση του ενώ ήταν έγκλειστος, η υποδοχή σημαντικών προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο, οι οποίες πήγαιναν να αποτίσουν φόρο τιμή στον ελεύθερο πολιορκημένο, να τον στηρίξουν αλλά και να στηριχθούν οι ίδιοι, θυμίζει τη δράση του αποστόλου Παύλου με τις «επιστολές της αιχμαλωσίας», με τις οποίες ενώ ήταν φυλακισμένος μεταμόρφωνε την ελληνορωμαϊκή οικουμένη σε μια άλλου είδους ανθρώπινη καθολικότητα, αναλαμβάνοντας την οδό του μαρτυρίου προς την πρωτεύουσα της τότε παγκοσμιοποίησης. Όσοι παρακολουθούμε αυτή τη δεκαετία του δράματος του Assange ευχόμαστε να σωθεί με κάποιο τρόπο από την ως τώρα διαφαινόμενη αναπόφευκτη οδό του μαρτυρίου.
Επίσης, όμως, ευχόμαστε οι αποκαλύψεις που έφερε να καρπίσουν μέσα μας τις αλλαγές που θα μας διανοίξουν σε μία νέα επαναστατημένη ανθρωπότητα, η οποία έχει λάβει με πλήρη σοβαρότητα το ότι πλέον δεν έχουμε δικαίωμα στην άγνοια.
Πηγή άρθρου: Του Διονύση Σκλήρη στο https://tpp.gr