ΕΛ/ΛΑΚ | creativecommons.gr | mycontent.ellak.gr |
freedom

Ποιο είναι το επόμενο στάδιο για το εθνικό σχέδιο για την #OGP

Η διαβούλευση του OGP και τα σχόλια της ΕΕΛ/ΛΑΚ

 

Την Τρίτη 10 Ιουνίου ολοκληρώθηκε η διαδικασία υποβολής σχολίων για το ελληνικό σχέδιο δράσης για το OGP 2014. Είναι ένα ουσιαστικό βήμα σε σχέση με το προηγούμενο σχέδιο δράσης που είχε καταθέσει η χώρα και ενσωματώνει αρκετά από τα διδάγματα από τη διεθνή εμπειρία στον τομέα της ανοικτής διακυβέρνησης λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής πραγματικότητας.

 

Η ΕΕΛ/ΛΑΚ έχει συμμετάσχει στο σύνολο της διαδικασίας διαβούλευσης που έχει προηγηθεί της έκδοσης του σχεδίου του 2014 στο πλαίσιο της καταστατικής της αποστολής και προσπαθώντας να ενισχύσει την ανοικτότητα σε όλα τα επίπεδα της δράσης της δημόσιας διοίκησης.

 

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕΛ/ΛΑΚ υπέβαλε τις εξής προτάσεις για τη βελτίωση του ελληνικού σχεδίου δράσης 2014:

 

(α) Η πρόταση γίνεται από το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, αλλά αποτελεί έκφραση του συνολικού εθνικού σχεδίου για την ανοικτότητα. Έτσι, ενώ είναι λογικό να εντοπίζεται σε δράσεις που αφορούν θέματα διοικητικής μεταρρύθμισης, δε θα πρέπει να αγνοεί πιο αναπτυξιακές προτεραιότητες, ειδικά εκείνες που στηρίζονται στην καινοτομία και την έξυπνη εξειδίκευση.

 

(β) Απαιτείται να υπάρχει μία δέσμευση για τη δημιουργία ενός συντονιστικού οργάνου για το σύνολο των δράσεων που αφορούν ανοικτότητα και, ειδικότερα, των δράσεων που καλύπτουν τις ακόλουθες περιοχές:

– ανοικτή διακυβέρνηση με τη στενή έννοια, – ανοικτή πρόσβαση και ανοικτή έρευνα, – ανοικτό πολιτιστικό περιεχόμενο, – ανοικτή καινοτομία, – επιχειρηματικότητα που βασίζεται στα ανοικτά δεδομένα

Οι δράσεις αυτές, αυτή τη στιγμή, βρίσκονται διασπασμένες ανάμεσα σε διαφορετικά υπουργεία και φορείς και δεν αποτελούν μέρος μια ενιαίας στρατηγικής για την ανοικτότητα η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου οι δεσμεύσεις για την ανοικτή διακυβέρνηση να έχουν ένα αναπτυξιακό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι τα αναπτυξιακά αποτελέσματα κάποιων από τις κεντρικές δεσμεύσεις (όπως, π.χ. η δέσμευση για τη μεταφορά της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση δημόσιας πληροφορίας) δεν μπορούν να επέλθουν χωρίς το σχετικό συντονισμό.

 

(γ) Αντίστοιχα, απαιτείται οι δεσμεύσεις σε κανονιστικό επίπεδο ή σε επίπεδο πολιτικής να συνοδεύονται από αντίστοιχες δεσμεύσεις για πραγματοποίηση προσκλήσεων εντός του ΕΣΠΑ 2014-2020 οι οποίες θα ενισχύουν τόσο το άνοιγμα των δεδομένων από δημόσιους φορείς όσο και την περαιτέρω χρήση τους από τον ιδιωτικό τομέα.

 

(δ) Ειδικότερα, δράσεις ανοικτότητας που συνεισφέρουν στην εθνική πολιτική/ στρατηγική ανοικτότητας και οι οποίες ήδη βρίσκονται σε λειτουργία θα πρέπει να υπάρχει σαφής δέσμευση ότι θα συνεχισθούν. Αναφέρονται ενδεικτικά, οι Μονάδες Αριστείας του Εθνικού Δικτύου Έρευνας και Καινοτομίας, τα Ανοικτά Ψηφιακά Μαθήματα του GRNET, οι υπηρεσίες αποθετηρίων και συσσώρευσης έγκριτου ανοικτού περιεχομένου του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, οι δράσεις ανοικτής διάθεσης ψηφιακών υποκαταστάτων κινητών και ακίνητων μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού (Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων (ΔΕΑΜ).

 

(ε) Ειδικά σε σχέση με το πρόγραμμα Διαύγεια:

Όπου είναι δυνατόν, θα πρέπει να αξιοποιηθεί η εμπειρία της ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ, ειδικότερα προτείνεται να χρησιμοποιηθούν συμβατές, και όπου γίνεται όμοιες, κατηγορίες αποφάσεων (πχ στις δαπάνες).

Ειδικότερα:

1. Ολιγάριθμες, με νόημα και συμβατές με την ΔΙΑΥΓΕΙΑ κατηγορίες Είδος Απόφασης θα πρέπει να δημιουργηθούν ανώτερης τάξης κατηγορίες με συγκεκριμένα κριτήρια (πχ δαπάνες: απόφαση, έγκριση, πληρωμή κλπ) λαμβάνοντας υπόψη και την νέα ΔΙΑΥΓΕΙΑ έτσι ώστε να είναι συγκρίσιμες και πλοηγήσιμες με τον ελάχιστο θόρυβο και πολυπλοκότητα ποσά και κωδικοί προϋπολογισμού στις αποφάσεις με οικονομικό αντίκτυπο (πχ δαπανών) θα πρέπει να υπάρχει ως βασικό μεταδεδεδομένο στην περίληψη και στην πλήρη καρτέλα το ΠΟΣΟ και ο κωδικός προϋπολογισμού (πχ σε βάρος του Κ.Α.0869)

2. Μηχανικά αναγνώσιμα συννημένα Οι αποφάσεις να έχουν συννημένα (και) CSV και όχι μόνο pdf, τουλάχιστον οι εξής αποφάσεις: πράξεις επί του Προϋπολογισμού, Απολογισμού, πληροφορίες για το προσωπικό και ο αριθμός των επισ. συνεργατών ανά βουλευτή και όχι μόνο το σύνολο. Όνομα βουλευτή είναι σημαντικό να αναφέρεται στα μεταδεδομένα το όνομα του βουλευτή, όπως ενδεικτικά στις εξής περιπτώσεις:

• στις μετακινήσεις (Παράδειγμα)

• στις επιτροπές (Παράδειγμα)

 

(στ) Στις δεσμεύσεις σε σχέση με τον πολιτισμό θα πρέπει να υπάρξει ειδική αναφορά στην τροποποίηση των Υπουργικών Αποφάσεων για τη διάθεση πολιτιστικού περιεχομένου του Ν. 3028/2002

 

(ζ) Θα πρέπει να εφαρμοστεί ο κανόνας της εξορισμού ανοικτότητας και της ενεργητικής διαφάνειας στο επίπεδο του Νόμου για την περαιτέρω χρήση της δημόσιας πληροφορίας και όχι σε επιπλέον κανονιστικές πράξεις ή την ανάγκη χρήσης αδειών. Επίσης η πολιτική χρεώσεων θα πρέπει να αποφασίζεται κεντρικά και με υπουργική απόφαση και όχι σε επίπεδο φορέα. Μέχρι την έκδοση απόφασης τα δεδομένα θα πρέπει να είναι ανοικτά.

 

(η) Θα πρέπει να εφαρμοστούν διατάξεις για την εφαρμογή του Ν. 3882/2010 και να εκδοθεί η εθνική πολιτική για την γεωχωρική πληροφορία

 

(θ) θα πρέπει να υπάρχουν κατελάχιστο υποχρεωτικά μεταδεδομένα των αποφάσεων που εκδίδονται στη Διαυγεια προκειμένου να είναι δυνατή η αναζήτησή τους. Ειδικότερα προτείνονται τα ακόλουθα πεδία:

Μοναδικό Αναγνωριστικό με διεύθυνση Διαδικτύου (πχ ΑΔΑ)

· Άλλα αναγνωριστικά υφιστάμενων συστημάτων (πχ αριθμός πρωτοκόλλου)

· Θέμα

· Ημερομηνία απόφασης

· Ημερομηνία ανάρτησης

· Φορέας

· Μονάδα Φορέα

· Υπογράφων

· Είδος Πράξης (σύμφωνα με τις κατηγορίες της νέας ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ)

· Κατηγορία Πράξης με βάση διεθνείς κατηγοριοποιήσεις (πχ CPV για τις δαπάνες)

· Φυσικά ή Νομικά Πρόσωπα τα οποία εμπλέκονται στην Πράξη με τα εξής στοιχεία:

o Ονοματεπώνυμο ή Επωνυμία

o ΑΦΜ και τον ανάλογο χαρακτηρισμό πχ ανάδοχος δαπάνης, διορισμένος Πρόεδρος κλπ

· Χρηματικά ποσά (εφόσον εμπλέκονται)

· Σχετικά στοιχεία Δημόσιου Λογιστικού (πχ ΚΑΕ)

 

(ι) θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική η ανοικτή πρόσβαση για έρευνα και δεδομένα που χρηματοδοτούνται με δημόσιο χρήμα

 

Συνολικά, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στη σημασία που έχει η δημιουργία ενιαίων εθνικών πολιτικών για τα ανοικτά δεδομένα και να προχωρήσουμε πέρα από μία αντιμετώπιση που εντοπίζεται μόνο στη διοικητική μεταρρύθμιση προς μια αντιμετώπιση που βλέπει τρεις βασικούς τομείς ανοικτών δεδομένων:

(α) δεδομένα του δημοσίου τομέα

(β) πολιτιστικά δεδομένα εκτός των (α) και

(γ) ερευνητικά δεδομένα.

 

Η ΕΕΛΛΑΚ θα εξακολουθήσει να στηρίζει την υλοποίηση των δεσμεύσεων του OGP από την ελληνική δημόσια διοίκηση και να προσπαθεί να ενισχύσει την ανοικτότητα στο σύνολο των δραστηριοτήτων της.

Τι είναι η #OGP και γιατί με αφορά;

Η διαβούλευση του OGP

Από τις αρχές του Μαΐου του 2014, το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης έχει ξεκινήσει τη Δημόσια Διαβούλευση επί του Σχεδίου Δράσης (Action Plan) της Πρωτοβουλίας Συνεργασίας για την Ανοικτή Διακυβέρνηση (Open Government Partnership (OGP)).

Η διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του μήνα και είναι ιδιαίτερα σημαντική για όλους μας, για μια σειρά από λόγους, κάποιους από τους οποίους θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε σε αυτήν την ανάρτηση.

 

Τι είναι η Πρωτοβουλία Συνεργασίας για την Ανοικτή Διακυβέρνηση (Open Government Partnership (OGP));

Πρόκειται για μια παγκόσμια πρωτοβουλία κρατών και της κοινωνίας των πολιτών που στοχεύει στο να βελτιώσει την ποιότητα της διακυβέρνησης, αυξάνοντας την ανοικτότητά της. Ο βασικός τρόπος λειτουργίας της OGP είναι η αυτοδέσμευση των κυβερνήσεων σε σχέση με συγκεκριμένα μέτρα ανοικτής διακυβέρνησης που προτίθενται να λάβουν. Ειδικότερα, τα μέτρα στοχεύουν στο να ενισχυθεί η διαφάνεια, η συμμετοχή, η λογοδοσία, η χειραφέτηση των πολιτών, η καταπολέμηση της διαφθοράς και η χρήση τεχνολογικών μέτρων, με απώτερο στόχο να βελτιωθεί η διακυβέρνηση και η ποιότητα ζωής των πολιτών.

Αυτή τη στιγμή, περισσότερες από 60 χώρες, που αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, συμμετέχουν στην OGP και έχουν αναλάβει περισσότερες από 1.000 δεσμεύσεις για την αύξηση της ανοικτότητας, της συμμετοχής και της λογοδοσίας της κυβερνητικής δράσης.

 

Πως συμμετέχει μία χώρα στην OGP;

Προκειμένου να συμμετάσχει μια χώρα στην OGP θα πρέπει:

 

Πώς διαφέρει η OGP από άλλες κυβερνητικές πρωτοβουλίες και πώς σχετίζεται με τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές;

Η OGP αποτελεί δράση αυτοδέσμευσης της κυβέρνησης, με άλλα λόγια δεν επιβάλλεται ως αποτέλεσμα κάποιας διεθνούς συνθήκης, αλλά αποτελεί μορφή εθελοντικής δέσμευσης της κυβέρνησης προκειμένου να είναι μέλος μιας ομάδας χωρών που αποδέχονται την υιοθέτηση κάποιων κεντρικών αρχών και την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων για την αύξηση της ανοικτότητας στη διακυβέρνησή τους.

Υπό την έννοια αυτή, η OGP διαφέρει από άλλες υποχρεώσεις της χώρας έναντι υπερεθνικών σχηματισμών, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου υποχρεούται π.χ. να εφαρμόσει την Οδηγία για το άνοιγμα των δημοσίων δεδομένων ή εθνικές πολιτικές για το άνοιγμα των δεδομένων που μπορεί να αποτελούν μέρος ευρύτερων εθνικών στρατηγικών, όπως, π.χ. η εθνική στρατηγική για τις ΤΠΕ και την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, η Στρατηγική για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 2014-2020 ή η Στρατηγική για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση 2014-2016.

Είναι, ωστόσο, σημαντικό να τονισθεί ότι:

(α) η υλοποίηση κάποιων από τις δεσμεύσεις της OGP όπως περιγράφονται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης OGP, συμπίπτουν με την υλοποίηση εθνικών υποχρεώσεων σε σχέση με την εφαρμογή κοινοτικών Οδηγιών (π.χ. η μεταφορά της Κοινοτικής Οδηγίας για την περαιτέρω χρήση δημοσίων δεδομένων στην ελληνική έννομη τάξη είναι η πρώτη δέσμευση OGP για τον τομεά των Ανοικτών Δημοσίων Δεδομένων)

(β) η υλοποίηση κάποιων από τις δεσμεύσεις της OGP αποτελούν μέρος της υλοποίησης εθνικών στρατηγικών (π.χ. η αναβάθμιση της Δι@υγειας που αποτελεί την πρώτη δέσμευση για την Ανοικτή Διακυβέρνηση (σελ. 7) σχετίζεται άμεσα με τις Γενικές Αρχές Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ειδικά αυτή της Διαφάνειας – Ανάκτησης Εμπιστοσύνης, όπως προσδιορίζεται στη σελ 8 της Εθνικής Στρατηγικής για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 2014-2020)

Παρά τη σύνδεση που υπάρχει μεταξύ των διαφορετικών στρατηγικών κειμένων, θα πρέπει να τονισθεί ότι δεν υπάρχει πλήρης συντονισμός, καθώς πολλά από τα κείμενα αυτά έχουν γραφεί σε διαφορετικούς χρόνους, από διαφορετικούς φορείς και σε διαφορετικό συμφραζόμενο. Με δεδομένη, πάντως, αυτή την πραγματικότητα, ο συντονισμός μεταξύ των σχετικών πολιτικών είναι ικανοποιητικός και βελτιώνεται περισσότερο ακόμη με το κείμενο του Σχεδίου Δράσης της OGP που κάνει αναφορά σε δύο τουλάχιστον εθνικά κεντρικά κείμενα πολιτικής και στρατηγικής για τα δεδομένα και την ανοικτή διακυβέρνηση, δηλαδή τη Στρατηγική για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 2014-2020 και τη Στρατηγική για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση 2014-2016.

 

Πού βρίσκεται ο πολίτης μέσα σε όλα αυτά;

Ίσως το πιο σημαντικό σημείο της OGP και κεντρική της καινοτομία σε σχέση με οτιδήποτε άλλο έχουμε δει στον τομέα της δημιουργίας και άσκησης πολιτικής στον τομέα των ΤΠΕ και των δεδομένων, είναι η έμφαση που δίνει στη δημόσια ανοικτή διαβούλευση και το ρόλο της κοινωνίας των πολιτών.

Αποτελεί κεντρική παραδοχή στο πλαίσιο της λειτουργίας της OGP ότι προκειμένου να καταρτιστεί το Σχέδιο Δράσης, θα πρέπει να υπάρχει ανοικτή και δημόσια διαβούλευση όχι μόνο με τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους, αλλά και με το σύνολο των πολιτών. Για το λόγο αυτό και το Σχέδιο Δράσης βρίσκεται σε διαβούλευση για περίπου ένα μήνα, ενώ οι συζητήσεις γίνονται εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο, από τη στιγμή δηλαδή που ανακοινώθηκε το περίγραμμα των ελληνικών δεσμεύσεων στο Λονδίνο, οπότε και ακούσαμε για πρώτη φορά την κα Χριστοφιλοπούλου, Υφυπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, να κάνει την πρώτη αναφορά στην «εξ ορισμού ανοικτότητα» (open by default) των δημοσίων δεδομένων και στην «ενεργητική διαφάνεια», δύο θέματα που θα μας απασχολήσουν ειδικότερα σε επόμενη ανάρτηση για την OGP.

 

Ποιό είναι το πρόβλημα με τη συμμετοχή των πολιτών στη διαβούλευση για το Σχέδιο Δράσης του OGP;

Παρά τις προσπάθειες του Υπουργείου για συμμετοχή στη διαμόρφωση του Σχεδίου Δράσης για τα ανοικτά δεδομένα, ιδίως με την πραγματοποίηση κύκλων εργαστηρίων στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και τη διενέργεια του πιο πετυχημένου μέχρι σήμερα Hackathon για ανοικτά δεδομένα, καθώς και την πολιτική στήριξη της πολιτικής ηγεσίας στον στόχο της ανοικτής διακυβέρνησης, η συμμετοχή τόσο μεμονωμένων πολιτών όσο και της κοινωνίας των πολιτών εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Αυτό συμβαίνει, κυρίως, εξαιτίας της περιπλοκότητας του θέματος και του τεχνικού του χαρακτήρα. Έτσι, ενώ το εάν μπορώ να έχω δεδομένα για τις τιμές του σούπερμαρκετ στο κινητό μου επηρεάζει όλους μας, το πώς θα φτάσουμε ως εκεί,συχνά χάνεται στα τεχνικά κείμενα πολιτικών, στρατηγικών και νόμων.

 

Μπορεί να κάνει κάτι η ΕΕΛ/ΛΑΚ για να αυξηθεί η συμμετοχή των πολιτών στις δράσεις της OGP και ιδίως στη διαμόρφωση του Σχεδίου Δράσης;

Η Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού/ Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα, ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός που αποτελείται από τα 30 μεγαλύτερα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της χώρας και με συνεργασίες με τις σημαντικότερες σχετικές με το ανοικτό πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, όπως τα Creative Commons, το COMMUNIA και το FabLab, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο να αυξηθεί η συμμετοχή στη διαμόρφωση του Εθνικού Σχεδίου OGP.

Η ΕΕΛΛΑΚ έχει ήδη πολύ εκτεταμένη δράση στον τομεά αυτό, έχοντας συμμετάσχει είτε η ίδια αυτοτελώς, είτε μέσω των μελών της στο δημόσιο διάλογο για το άνοιγμα των δεδομένων και την ενίσχυση της ανοικτής διακυβέρνησης, ιδίως μέσα από τις δράσεις της ομάδας της ΕΕΛΛΑΚ για την Ανοικτή Διακυβέρνηση αλλά και μέσα από συμμετοχές σε δημόσιες διαβουλεύσεις και παρεμβάσεις με επιστολές, όπου η αρχές της ανοικτότητας, της συμμετοχής και της λογοδοσίας παραβιάζονται.

Με αρχή αυτή την ανάρτηση και την επόμενη εβδομάδα, η ΕΕΛΛΑΚ θα παρουσιάσει τα βασικά σημεία του Σχεδίου Δράσης για την OGP προσπαθώντας να εξηγήσει σε ποια σημεία πρέπει να δώσουμε περισσότερη προσοχή και πώς μπορεί να βελτιωθεί, αλλά και ενσωματώνοντας τις παρατηρήσεις σας σε σχέση με αυτό.

 

Πως μπορώ να συμμετάσχω;