Το «Πρόγραμμα Διαύγεια» έχει αναδειχθεί σε διεθνές επίπεδο ως βέλτιστη πρακτική προώθησης της διαφάνειας, της ανοικτής διακυβέρνησης και της ανοικτότητας (π.χ Νομοθετική Διαφάνεια — Legislative Openness της διεθνούς πρωτοβουλίας για την Ανοικτή Διακυβέρνηση — Open Government Partnership κ.α)
Το πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ ξεκίνησε τον Οκτ. του 2010**. Έχω την τύχη να περιλαμβάνομαι στους βασικούς σχεδιαστές και συντονιστές του (έως το 2012) Με ρόλο τεχνικού project manager & υπεύθυνου, από την έναρξη του σχεδιασμού έως να γίνει Νόμος και Πληροφοριακό Σύστημα. Σε κάθε βήμα τεχνολογικό και οργανωτικό.. 11 χρόνια λοιπόν ο θεσμός, ο νόμος, το ψηφιακό σύστημα για την προώθηση της διαφάνειας, την εμπιστοσύνη στο δημόσιο τομέα και την ενδυνάμωση της δημοκρατίας.
Πλησιάζουμε στην ολοκλήρωση 11ετών λειτουργίας του προγράμματος ΔΙΑΥΓΕΙΑ. Με αυτή την αφορμή αξίζει να αναφερθούμε σε κάποιες σημαντικές ευκαιρίες που υπάρχουν για τη δημόσια διοίκηση και τον ιδιωτικό τομέα.
Ευκαιρίες για την επίτευξη της διαφάνειας και της λογοδοσίας και της εγκαθίδρυσης σχέσεων εμπιστοσύνης πολίτη — κράτους και για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης.
Τα θέματα που παρουσιάζονται σε αυτό το άρθρο σχετίζονται με την αλλαγή παραδείγματος στον τρόπο ανάπτυξης ηλεκτρονικών υπηρεσιών στη δημόσια διοίκηση, την ανάγκη νέων υπηρεσιών γύρω από το πρόγραμμα, την αξιοποίησή του για την μεταρρύθμιση του δημόσιο τομέα με την λογική των Management information systems, τις νέες ψηφιακές και αναπτυξιακές ευκαιρίες που δημιουργούνται καθώς και προτάσεις επιχειρησιακής και θεσμικής υποστήριξης του προγράμματος .
Διαύγεια και υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης — Η μεγάλη εικόνα
Γενικά, η ελληνική κοινωνία τείνει να απαξιώνει τη δημόσια λειτουργία και τα στελέχη της, λόγω παραδειγμάτων κακοδιοίκησης ή αναποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και των έργων πληροφορικής του δημόσιου τομέα. Αυτό δημιούργησε με το πέρασμα των χρόνων μια αρνητική αντίληψη για τα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης αλλά και για τις επιμέρους μονάδες
Η Διαύγεια μέσω της λειτουργίας της και βάσει του στόχου που έρχεται να επιτελέσει, βοηθά πολλαπλά στην προσπάθεια αναδόμησης της ουσίας και της εικόνας της Δημόσιας Διοίκησης:
- Για πρώτη φορά έγινε υποχρεωτικό μέσα από νομοθεσία και χρήση πληροφοριακού συστήματος να αναρτάται κάθε απόφαση της δημόσιας διοίκησης. Αν μια απόφαση δεν έχει ΑΔΑ (αριθμό διαδικτυακής ανάρτησης, τότε δεν μπορεί να εκτελεστεί).
- Η Διαύγεια παρέχει ένα εργαλείο γνώσης στα χέρια του πολίτη ώστε να γνωρίζει το τι συμβαίνει στη δημόσια διοίκηση και να μπορεί να έχει τη κατάλληλη πληροφορία. Ολα τα δεδομένα υπάρχουν στο πρόγραμμα Διαύγεια. Το στοίχημα είναι να αναπτύξουμε καλύτερους μηχανισμούς αξιοποίησης και φιλικής πρόσβασης σε αυτά τα δεδομένα.
- Παρέχει ένα εργαλείο ελέγχου της δημόσιας διοίκησης, που αξιοποιήθηκε κατά κόρον από επαγγελματίες της πληροφόρησης, ΜΜΕ κλπ
Διαβάστε εδώ για τα 12+1 σημεία καινοτομίας του προγράμματος Διαύγεια ως παρέμβαση και ως έργο πληροφορικής στο δημόσιο τομέα..
Καλύτερα δεδομένα και μηχανισμοί πρόσβασης
“Είναι όλα εδώ” Δημοσιεύονται στο πρόγραμμα Διαύγεια.
Η ποιότητα όμως των στοιχείων πρέπει να βελτιωθεί. Αυτό θα επιτευχθεί μέσα από την ενοποίηση με υφιστάμενα πληροφοριακά συστήματα (ΓΛΚ / υφιστάμενα πρωτοκολλα και document management) και με την ελαχιστοποίηση των χειρωνακτικών καταχωρήσεων των αποφάσεων.
Αυτό θα εξοικονομήσει χρόνο για τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης και θα μειώσει τα λάθη.
Συγκεκριμένα για να πετύχουμε καλύτερη ποιότητα πληροφορίες και λιγότερη ηλεκτρονική γραφειοκρατία.
Υπάρχουν ευκαιρίες για νέες προσωποποιημένες υπηρεσίες. Ανάλογα με το target group υπάρχουν δυνατότητες για εργαλεία πληροφόρησης στους επαγγελματίες που ενδιαφέρονται να δράσουν επιχειρηματικά στην Ελλάδα, καθώς αναρτώνται πληροφορίες για συμβάσεις και προμήθειες, δεσμεύσεις προϋπολογισμών.
Μπορούν να δημιουργηθούν πρόσθετα εργαλεία — front ends για επιχειρήσεις που συναλλάσσονται με το δημόσιο τομέα και ενδιαφέρονται για προμήθεια συγκεκριμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Αντίστοιχα και ομάδες πολιτών. Οι νέες αυτές υπηρεσίες μπορούν να υλοποιηθούν και από τον ιδιωτικό τομέα μέσα από το open API (διεπαφή ανοικτής πρόσβασης και δεδομένων του προγράμματος).
Προτάσεις:
- Διαύγεια ως government information hub — aggregator
- Ανάπτυξη φιλικών front ends ανάλογα με το target group (π.χ diavgeia 4 business, diavgeia για ειδικές ομάδες πολιτών π.χ εκπαιδευτικοί). Τις εφαρμογές αυτές μπορεί να τις αναπτύξει και ο ιδιωτικός τομέας μέσα από την χρήση των open diavgeia apis και με δράσεις ενθάρρυνσης π.χ hackathons — μαραθώνιους καινοτομίας για την ανάπτυξη εφαρμογών από start ups
- Ενοποίηση με συστήματα εκτέλεσης προϋπολογισμού ΓΛΚ
- Ενοποίηση με το σύστημα ΚΗΜΔΗΣ του Υπουργείου Ανάπτυξης, για να αποφεύγονται διπλές αναρτήσεις
H διαύγεια ως πλατφόρμα ψηφιακής διακυβέρνησης
H διαυγεια δημιούργησε την πρώτη ψηφιακή εμπειρία ηλεκτρονικού εγγραφου της δημόσιας διοίκησης. Πρόσφατα θεσμοθετήθηκε η νομική ισχύς του. Το γεγονός αυτό μπορεί να έχει άμεσα οικονομικά οφέλη αν υλοποιηθεί στην πράξη.
Ένα μικρό (παλίο)παράδειγμα είναι ότι με την εφαρμογή της Διαύγειας η Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων του Υπ. Ανάπτυξης Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, εξοικονομεί 5.000 σελίδες εκτύπωσης την ημέρα, γιατί οι εκδιδόμενες Συλλογικές Αποφάσεις Έργων (ΣΑΕ) έπαψαν να εκτυπώνονται και να αποστέλλονται ταχυδρομικώς σε όλη την Ελλάδα επειδή εκτυπώνονται.. ή χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικά από τους ενδιαφερόμενους όταν είναι ανάγκη μέσω του συστήματος της Δι@ύγειας..
Προτάσεις
- Ανοικτά πρωτόκολλα — Δημοσίευση ανώνυμων αιτήσεων πολιτών ανά φορέα. Να γνωρίζουμε ανά υπηρεσία πόσα αιτήματα εκκρεμούν και σε υπηρεσίες που έχουν αποτελέσει εστίες διαφθοράς (π.χ πολεοδομίες). Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να λαμβάνονται αποφάσεις βάσει δεδομένων (π.χ υποστελέχωση οργανισμών και θέσεων — τμημάτων)
- Η Διαύγεια ως αποθετήριο πρότυπων διοικητικών αποφάσεων
- Ηλεκτρονική διακίνηση εγγράφων στο δημόσιο μέσα από το πρόγραμμα Διαύγεια
- Μηχανισμοί alerting για τη δημοσίευση πληροφοριών ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του χρήστη
Διοικητική πληροφορία — γνώση — Συμμετοχή
Μια ακόμα δυνατότητα είναι η αξιοποίηση του πλούτου της πληροφορίας που καθημερινά καταχωρείται (αποφάσεις, στοιχεία για τη δομή και τα κέντρα αποφάσεων του Φορέα) με σκοπό τον ανασχεδιασμό διαδικασιών και την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης. Η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης δεν μπορεί παρά να γίνει σε δεδομενο κεντρική βάση.
Ενδεικτικά..
- Γιατί παράγουμε τόσα έγγραφα; Στην Διαύγεια με βάση τα στατιστικά αναρτώνται κάθε μέρα και περίπου κατά μ.ο. 15Κ αποφάσεις . Υπάρχει η δυνατότητα απλοποίησης των διαδικασιών αν μελετήσουμε αυτό το θέμα.
- Γιατί συνολικά δημόσιος τομέας προμηθεύεται ενα συγκεκριμένο προιον και πολλές φορές χωρίς.. να το διαπραγματεύεται; Μηπως μέσα από την ανάλυση των δαπανών και αποφάσεων των φορέων του προγράμματος διαυγεια μπορούν να διαμορφωθούν συμφωνίες πλαίσιο, συγκέντρωσης της ζήτησης για ομοειδής και επαναλαμβανόμενες προμήθειες (framework agreements). Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνονται εκπτώσεις και εξοικονόμηση κόστους.
- H Διαύγεια από την πρώτη της έκδοση παρέχει τη δυνατότητα ανατροφοδότησης. Δινει τη δυνατότητα σχολιασμού και ‘επισημανσης λαθών στις αποφάσεις που αναρτώνται. Αυτη την στιγμή δεν υπάρχει λογοδοσία, ανοικτά σχόλια και αναφορές για τα ποια σχόλια πολιτών / επιχειρήσεων λαμβάνονται υπόψη στην τελική διαμόρφωση των αποφάσεων. Ανεξάρτητα από αυτό πολίτες και φορείς με εμπειρία μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην βελτίωση των διοικητικών διαδικασιών.
Από τη διαφάνεια στην ανάπτυξη και στην ανταγωνιστικότητα
Oι προμήθειες του δημόσιου τομέα μπορούν να ενισχύσουν την υγιή επιχειρηματικότητα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σε πολλούς τομείς προϊόντων και υπηρεσιών. Για παράδειγμα μέσα από τους μηχανισμούς ενημέρωσης του διαύγεια, μια επιχείρηση προμήθειας ηλεκρ/γικού εξοπλισμού που δραστηριοποιείται στον Έβρο, μπορει να συμμετέχει σε έναν διαγωνισμό που δραστηριοποιείται στην Τρίπολη. Αυτή η περίπτωση της διαφάνειας σημαίνει άνοιγμα της αγοράς, περισσότερες ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις, καλύτερες και cost effective υπηρεσίες για το δημόσιο τομέα μέσα από τον α ταγωνισμό που δημιουργείται.
Οικοσύστημα καινοτομίας — Ψηφιακή επιχειρηματικότητα.
Σημερα ολοι μιλάμε για το API economy. Η διαυγεια έδωσε από το 2010 αυτή την εμπειρία. Προγραμματιστές και εταιρίες πληροφορικής δεν χρειάζονται να περιμένουν το δημόσιο για να φτιάξει καλύτερες ψηφιακές υπηρεσίες. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν το open api του προγράμματος διαυγεια και να υλοποιήσουν περιφερειακές εφαρμογές προστιθέμενης αξίας (π.χ εφαρμογή ενημέρωση αναδόχων για πληρωμή τιμολογίων, ή ενημέρωση για συγκεκριμένες διακηρύξεις).
Η προσέγγιση της Διαύγειας με τους πολίτες είναι κάτι που πρέπει να λάβει χώρα μέσα από τη λειτουργία διαρκών μηχανισμών και δράσεων επικοινωνίας με συγκεκριμένες ομάδες στόχους όπως είναι πανεπιστήμια, τεχνολογικά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα, καινοτόμες εταιρείες (civil start ups). Ακόμα χρειάζεται συνεχής στοχευμένη αλληλεπίδραση με τους πολίτες μέσα από τους διαδικτυακούς τόπους του προγράμματος. Οι πολίτες πρέπει να αποκτήσουν ευχερή πρόσβαση στις πληροφορίες του Διαύγεια. Πρέπει να είναι εύκολο για τον πολίτη να προσωποποιήσει την πληροφορία του Διαύγεια σύμφωνα τα δικά του κριτήρια επαγγελματικής, οικογενειακής και κοινωνικής ζωής.
Δείτε εδώ εφαρμογές που αξιοποιήσαν από το 2010 τα open meta data του προγράμματος διαυγεια.
Στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάναστασης του AI και τoυ blockchain.
Η δημόσια διοίκηση έχει μια σημαντική ευκαιρία από την χρήση από των τεχνολογιών. Να γίνει πιο διαφανής και ανοικτή, να πετύχει την απλοποίηση των διαδικασιών και τη διαλειτουργικότητα στην πράξη. Μπορούμε να φανταστούμε π.χ αν το πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ ή το σύστημα δημόσιων προμηθειών έχει ενσωματωμένα χαρακτηριστικά αυτής της τεχνολογίας. Τώρα την εμπιστοσύνη στην εγκυρότητα των αποφάσεων που αναρτώνται την εγγυάται μόνο το πληροφοριακό της σύστημα. Με την εφαρμογή της τεχνολογίας η εμπιστοσύνη μπορεί να είναι κατανεμημένη και να βασίζεται στις επαληθεύσεις που διενεργείται από το ίδιο το δίκτυο που by design μπορεί να χαρακτηριστεί έμπιστο.
Με χρήση μηχανισμών AI — machine learning μπορούν επίσης να υλοποιηθούν / δοκιμαστούν τα παρακάτω
- Υποστήριξη στελεχών δημόσιας διοίκησης για ορθότερη συγγραφή αποφάσεων
- Χρήση chatbot για πολίτες / επιχειρήσεις
- Εντοπισμός patterns — ανάλυση αποφάσεων και δαπανών με στόχο τον καλύτερο έλεγχο και την καλύτερη λήψη αποφάσεων
Προτάσεις για θεσμική & επιχειρησιακή αναβάθμιση
- Η εισαγωγή των δεδομένων στο Πρόγραµµα Διαύγεια από τους υπόχρεους φορείς θα γίνεται με την διασύνδεση σε πραγματικό χρόνο των κεντρικών πληροφοριακών συστημάτων τα οποία τηρούν τα σχετικά δεδομένα εκτέλεσης προϋπολογισμού (πχ Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στην περίπτωση των Υπουργείων).
- Πρόβλεψη για ένα αυστηρό σύστημα κυρώσεων σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με την υποχρέωση ανάρτησης
- Επέκταση των υπόχρεων φορέων ώστε να περιλαμβάνονται από το δημόσιο συγκεκριμένα η Βουλή και τα κόμματα. Για τα νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα να δίνεται η δυνατότητα ανάρτησης δεδομένων με συγκεκριμένες προδιαγραφές με σκοπό την προστασία του δημοσίου συμφέροντος (υγεία, φάρμακα, τρόφιμα, τραπεζικά προϊόντα, ενέργεια κλπ)
- Πρόβλεψη για μια ενιαία τυποποίηση των μεταδεδομένων και ειδικά εκείνων που αφορούν στις δαπάνες κάθε φορέα.
- Προώθηση και πρόταση πρωτοβουλίας για την εφαρμογή ενός θεσμού αντίστοιχου με τη Διαύγεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να αποτελέσει ουσιαστικό μέσο για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του Ευρωπαίου Πολίτη στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
—
Πηγή άρθρου: https://medium.com/the-crowdpolicy-collection/
**Σύντομο ιστορικό της διαύγειας στο http://www.karounos.gr/blog/archives/218