Tο 2025, η Ευρώπη κάνει αποφασιστικά βήματα στην υιοθέτηση και υποστήριξη των Ψηφιακών Δημόσιων Αγαθών (Digital Public Goods – DPGs) – τεχνολογίες δημόσιου συμφέροντος που είναι ανοικτά αδειοδοτημένες, προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και είναι σχεδιασμένες για επαναχρησιμοποίηση.
Τι είναι τα Ψηφιακά Δημόσια Αγαθά;
Σύμφωνα με τη Συμμαχία για τα Ψηφιακά Δημόσια Αγαθά (DPGA), μια πολυμερή πρωτοβουλία που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, DPGs ορίζονται ως «λογισμικό ανοικτού κώδικα, ανοικτά πρότυπα, ανοικτά δεδομένα, ανοικτά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και συλλογές ανοικτού περιεχομένου που συμμορφώνονται με τους νόμους περί απορρήτου και τις βέλτιστες πρακτικές, δεν προκαλούν βλάβη και συμβάλλουν στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs)».
Η DPGA διατηρεί το DPG Standard και ένα μητρώο επαληθευμένων DPGs, παρέχοντας ένα πλαίσιο αξιοπιστίας για κυβερνήσεις και οργανισμούς που επιθυμούν να τα υιοθετήσουν.
Αν και η έννοια των DPGs έχει κυρίως αξιοποιηθεί στην αναπτυξιακή βοήθεια και τον Παγκόσμιο Νότο, πλέον βλέπουμε σημαντική στροφή και ενδιαφέρον στην Ευρώπη, καθώς και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Γιατί αυξάνεται η υιοθέτηση των DPGs στην Ευρώπη;
Η αύξηση της δραστηριότητας γύρω από τα DPGs συνδέεται με την ανάγκη για συμμετοχικές, ανοιχτές και διαφανείς ψηφιακές υποδομές. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κοινότητες πολιτών αρχίζουν να βλέπουν τα DPGs ως θεμέλια της νέας ψηφιακής διακυβέρνησης.
Πρωτοβουλίες όπως το Next Generation Internet και το EuroStack ενσωματώνουν πλέον τις αρχές των DPGs, ενώ εθνικές ψηφιακές στρατηγικές (π.χ. Digitalstrategie της Γερμανίας, Tech.Gouv της Γαλλίας) αναδεικνύουν έντονα την αξία του ανοικτού λογισμικού, της διαλειτουργικότητας και των κοινών αγαθών.
Νέες Περιπτώσεις Χρήσης των DPGs στον Δημόσιο Τομέα
Η πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη είναι η σταδιακή μετατροπή της Ευρώπης από «καταναλωτή» DPGs σε «παραγωγό» και «διαχειριστή». Τέσσερα πρόσφατα παραδείγματα καταδεικνύουν αυτή τη μεταστροφή.
1. MultiPOD και Decidim: Η Συμμετοχική Δημοκρατία σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο
Το έργο MultiPOD, υπό την ηγεσία της ομάδας του Decidim – πλατφόρμας συμμετοχικής δημοκρατίας ανοιχτού κώδικα από τη Βαρκελώνη – στοχεύει στη δημιουργία ενός Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ψηφιακού Χώρου για τη Δημόσια Διαβούλευση.
Ο στόχος είναι να συνδεθούν τοπικές, εθνικές και ευρωπαϊκές συμμετοχικές διαδικασίες μέσω διαφανούς και διαλειτουργικής ψηφιακής υποδομής. Η αξία του MultiPOD έγκειται στο ότι αποτελεί μοντέλο για έναν “δικτυωμένο αλλά ομοσπονδιακό” τρόπο λήψης αποφάσεων, βασισμένο στην ανοιχτότητα και τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων φορέων και ερευνητικών ιδρυμάτων.
2. OpenFisca Association: Προτυποποίηση και Βιωσιμότητα στα Κοινωνικά Δεδομένα
Το OpenFisca είναι μια μηχανή μικροπροσομοίωσης φορολογικών και κοινωνικών πολιτικών, που αναπτύχθηκε αρχικά από τη γαλλική κυβέρνηση. Το 2024, ιδρύθηκε η OpenFisca Association, η οποία παρέχει επίσημη διακυβέρνηση και επιτρέπει την επεκτασιμότητα και τη συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η θεσμοθέτηση του έργου ενισχύει την εμπιστοσύνη δημόσιων φορέων και ερευνητών, επιτρέποντας την υιοθέτηση σε μεγάλη κλίμακα. Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα μετάβασης ενός DPG από προσωρινό έργο σε θεσμοποιημένο κοινό ψηφιακό αγαθό.
3. Open Data Editor 1.4.0: Διαφάνεια μέσω Εργαλείων
Το Open Knowledge Foundation παρουσίασε την έκδοση 1.4.0 του Open Data Editor – ενός εργαλείου επεξεργασίας και καθαρισμού ανοιχτών δεδομένων. Αν και δεν έχει επίσημα εγγραφεί ως DPG, το εργαλείο αυτό έχει δοκιμαστεί ήδη σε φορείς όπως ο Observatoire des armements στη Γαλλία και ο Δήμος Ζάγκρεμπ στην Κροατία, αποδεικνύοντας την αξία του ως λειτουργικό δημόσιο αγαθό.
Ιδιαίτερα σημαντικό για μικρούς δήμους και δημόσιες υπηρεσίες με περιορισμένους πόρους, το εργαλείο διευκολύνει τη δημιουργία υψηλής ποιότητας dataset – ενισχύοντας τη λογοδοσία και την αξιοπιστία των δημόσιων πληροφοριών.
4. Civic Assistant από το Consul Democracy: AI με Αξίες
Η Consul Democracy Foundation αναπτύσσει έναν νέο Civic Assistant – έναν βοηθό τεχνητής νοημοσύνης ανοιχτού κώδικα, βασισμένο σε LLMs, σχεδιασμένο ειδικά για πλατφόρμες δημόσιας διαβούλευσης.
Αντί για εμπορικές λύσεις με αδιαφανείς μηχανισμούς, ο Civic Assistant ενσωματώνει τις αρχές της διαφάνειας, της επεξηγησιμότητας και της συμμετοχικότητας. Το έργο (2025–2027) υποστηρίζεται από φορείς όπως ο Danes je nov dan (Σλοβενία), το COSLA (Σκωτία) και η Mehr Demokratie (Γερμανία).
Ευρωπαϊκές Αξίες και DPGs: Μια Στρατηγική Σύγκλιση
Η Ευρώπη δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον για τα DPGs, καθώς αυτά συμβαδίζουν με τις βασικές της αξίες: σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, προστασία δεδομένων και τεχνολογίες δημόσιου συμφέροντος. Το Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) εναρμονίζεται απόλυτα με το DPG Standard, διευκολύνοντας έτσι την υιοθέτηση από κυβερνητικούς φορείς.
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύει τη διεθνή συνεργασία σε θέματα ψηφιακής υποδομής, χρηματοδοτώντας DPG έργα σε αναπτυσσόμενες χώρες και προωθώντας την πολυμερή συνεργασία.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, σε αντίθεση με κεντρικοποιημένα μοντέλα όπως αυτά της Ινδίας ή της Εσθονίας, η ευρωπαϊκή προσέγγιση στα DPGs παραμένει κατανεμημένη και πολιτικά προσανατολισμένη – βασισμένη σε θεσμικές συνεργασίες και αποκεντρωμένη καινοτομία.
Συμπεράσματα: Ποιος είναι ο ρόλος της Ευρώπης στα Παγκόσμια DPGs;
Όλα τα παραπάνω έργα δείχνουν ότι η Ευρώπη δεν είναι απλώς παρατηρητής, αλλά αναδύεται ως βασικός παίχτης στο παγκόσμιο οικοσύστημα των DPGs. Μέσω της ευθυγράμμισης πολιτικής βούλησης, θεσμικής ικανότητας και ψηφιακών αξιών, η ήπειρος μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος των ψηφιακών κοινών.
Το ερώτημα δεν είναι πλέον αν θα υιοθετηθούν τα DPGs στην Ευρώπη, αλλά πώς θα διασφαλιστεί η βιωσιμότητα, η κλιμάκωση και η ενσωμάτωσή τους στις δημόσιες ψηφιακές υπηρεσίες με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον.
Πηγή άρθρου: https://interoperable-europe.ec.europa.eu/