Η ψηφιακή διακυβέρνηση είναι πλέον κεντρική στην πολιτική, την οικονομία και την κοινωνία. Ωστόσο, για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να ξεκινά από μια σωστή κατανόηση του ίδιου του Διαδικτύου: τι είναι, πώς λειτουργεί και πώς συντονίζεται. Η σύγχυση μεταξύ της τεχνικής υποδομής του Διαδικτύου και των ψηφιακών υπηρεσιών που λειτουργούν πάνω σε αυτό – όπως εφαρμογές, πλατφόρμες ή τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης – μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην παγκόσμια σταθερότητα του δικτύου.
Τι Είναι το Διαδίκτυο;
Το Διαδίκτυο δεν είναι οι εφαρμογές ή οι πλατφόρμες που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Αυτές είναι τεχνολογίες που “τρέχουν” πάνω σε μια βασική, παγκόσμια υποδομή, η οποία καθιστά δυνατή την επικοινωνία μεταξύ συσκευών και δικτύων. Δύο είναι οι βασικοί του πυλώνες:
- Η τυποποίηση των πρωτοκόλλων (protocol standardisation), που εξασφαλίζει ότι όλες οι συσκευές μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω κοινών προτύπων (π.χ. το TCP/IP, DNS, HTTP). Ο φορέας Internet Engineering Task Force (IETF) είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη αυτών των ανοιχτών προτύπων.
- Η καταχώρηση μοναδικών αναγνωριστικών (Internet identifiers), όπως οι διευθύνσεις IP και τα domain names. Αυτά διαχειρίζονται από οργανισμούς όπως το IANA και οι πέντε Regional Internet Registries (RIRs): AFRINIC, APNIC, ARIN, LACNIC και RIPE NCC.
Αυτό το μοντέλο διατηρεί το Διαδίκτυο παγκόσμιο, ανοιχτό και χωρίς αποκλεισμούς (permissionless innovation).
Διαχωρισμός Επιπέδων Διακυβέρνησης
Η κατανόηση του Διαδικτύου προϋποθέτει την αναγνώριση τριών διακριτών αλλά αλληλένδετων πεδίων:
1. Τεχνικός Συντονισμός (Internet Coordination)
Ο τεχνικός συντονισμός περιλαμβάνει τις διαδικασίες που επιτρέπουν στο Διαδίκτυο να λειτουργεί ως ενιαίο και διαλειτουργικό σύστημα:
- Η IANA (μέσω της ICANN) διαχειρίζεται το DNS root zone και τους παγκόσμιους πόρους όπως οι διευθύνσεις IPv4, IPv6 και τα Autonomous System Numbers (ASNs).
- Οι πέντε RIRs διαχειρίζονται την τοπική κατανομή αυτών των πόρων ανά ήπειρο.
- Τεχνολογίες όπως το IPv6 και το RPKI βελτιώνουν την ασφάλεια και την επεκτασιμότητα του Διαδικτύου.
Η κατανομή των τελευταίων μπλοκ IPv4 έγινε με μια παγκόσμια πολιτική που συμφωνήθηκε ομόφωνα από όλες τις RIRs, αποδεικνύοντας τη δύναμη της αποκεντρωμένης, συμμετοχικής διαδικασίας.
2. Διακυβέρνηση του Διαδικτύου (Internet Governance)
Η διακυβέρνηση του Διαδικτύου περιλαμβάνει τις πολιτικές και αρχές που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται το Διαδίκτυο. Περιλαμβάνει ζητήματα όπως:
- Κυβερνοασφάλεια,
- Προστασία προσωπικών δεδομένων,
- Ελευθερία έκφρασης,
- Πρόσβαση και συνδεσιμότητα.
Ο πυρήνας της είναι το πολυμελές μοντέλο συμμετοχής (multistakeholder model), όπως εφαρμόζεται στο Internet Governance Forum (IGF), που ιδρύθηκε μετά τη Παγκόσμια Σύνοδο για την Κοινωνία της Πληροφορίας (WSIS).
Περιφερειακές και εθνικές πρωτοβουλίες (National and Regional IGFs) και τεχνικές κοινότητες όπως τα Network Operator Groups (NOGs) συνδέουν τις πολιτικές αποφάσεις με την τεχνική πραγματικότητα.
3. Ψηφιακή Διακυβέρνηση (Digital Governance)
Η ψηφιακή διακυβέρνηση είναι ο ευρύτερος χώρος που αφορά την εποπτεία τεχνολογιών που βασίζονται στο Διαδίκτυο αλλά δεν είναι το ίδιο το Διαδίκτυο, όπως:
- Τεχνητή νοημοσύνη,
- Πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης,
- Μεγάλα δεδομένα και διασυνοριακή ροή πληροφοριών.
Πλαίσια όπως το Global Digital Compact και ο Digital Services Act της Ε.Ε. αποτελούν παραδείγματα αυτής της σφαίρας. Όμως, αν οι ρυθμίσεις αυτές παρεμβαίνουν απερίσκεπτα στο τεχνικό υπόβαθρο του Διαδικτύου, μπορεί να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες ζημιές στη διαλειτουργικότητά του.
Η Απειλή του Τεμαχισμού του Διαδικτύου
Η κακή κατανόηση των διαφορετικών στρωμάτων διακυβέρνησης οδηγεί στον τεμαχισμό του Διαδικτύου (Internet fragmentation), ο οποίος μπορεί να λάβει διάφορες μορφές:
- Τεχνικός κατακερματισμός: Εμφανίζεται όταν τα τεχνικά συστήματα δεν είναι πλέον παγκόσμια συμβατά (π.χ. εθνικοί root servers ή ασύμβατα πρότυπα).
- Θρυμματισμός πολιτικής διακυβέρνησης: Π.χ. κυρώσεις που εμποδίζουν τις καταχωρίσεις στο DNS, ή υποχρεωτική τοπική αποθήκευση δεδομένων (data localization), που επιβάλλονται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η λειτουργία του IANA και των RIRs.
- Κατακερματισμός εμπειρίας χρήστη: Περιπτώσεις στις οποίες χρήστες σε διαφορετικές χώρες βιώνουν διαφορετικές εκδοχές του Διαδικτύου λόγω λογοκρισίας, αποκλεισμών ή τοπικών κανονισμών.
Όπως επισημαίνει το Internet Society, η αξιολόγηση των πολιτικών πρέπει να βασίζεται στις συνέπειες τους για τις βασικές αρχές του Διαδικτύου.
Τεχνικός Συντονισμός: Η Θεμέλια Πέτρα της Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Ο τεχνικός συντονισμός δεν είναι απλώς “διαχείριση υποδομών”· είναι η αναγκαία βάση πάνω στην οποία μπορεί να λειτουργήσει κάθε άλλη μορφή πολιτικής ή νομοθεσίας. Όταν η τεχνική υποδομή διατηρείται σταθερή, ασφαλής και ανοιχτή, δίνεται χώρος για καινοτομία και για τη δημιουργία πολιτικών που προστατεύουν τους πολίτες χωρίς να παρεμποδίζουν τη λειτουργία του Διαδικτύου.
Χωρίς τη συνεργασία με οργανισμούς όπως το ICANN, IETF, ή τις κοινότητες των RIRs, οποιαδήποτε εθνική ή διεθνής στρατηγική ψηφιακής διακυβέρνησης είναι ελλιπής και δυνητικά επιβλαβής.
Συμπεράσματα και Προτάσεις
- Ο διαχωρισμός μεταξύ τεχνικού συντονισμού, διακυβέρνησης του Διαδικτύου και ψηφιακής διακυβέρνησης είναι απαραίτητος.
- Κάθε στρώμα πρέπει να σέβεται και να ενισχύει τα άλλα, όχι να τα υποκαθιστά.
- Τα εργαλεία όπως το Internet Impact Assessment Toolkit και το Human Rights Impact Assessment framework του ICANN μπορούν να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις και τους οργανισμούς να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις των πολιτικών τους.
Μια αξιόπιστη, παγκόσμια και τεχνικά σωστή εκδοχή του Διαδικτύου εξαρτάται από την ικανότητά μας να κατανοούμε πώς λειτουργεί και να κυβερνούμε με βάση αυτήν την κατανόηση.
Πηγή άρθρου: https://labs.ripe.net/