Η έγκριση της Πράξης για τη Διαλειτουργική Ευρώπη (Interoperable Europe Act – προτάθηκε στις 18/11/2022) θα αποτελέσει σημαντική πρόοδο προς την — μη δεσμευτική — εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας (EIF), το οποίο θα διαμορφώνει τη στρατηγική πολιτική διαλειτουργικότητας της ΕΕ από το 2010. Θα ενισχύσει τη χρήση της δημόσιας άδειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) ως κοινού νομικού εργαλείου αδειοδότησης διαλειτουργικότητας.
Μετά από αξιολόγηση και βάσει συναίνεσης, η πρόταση ενός άμεσα εφαρμοστέου κανονισμού θεωρήθηκε ως το καταλληλότερο νομικό μέσο για την προώθηση της διασυνοριακής διαλειτουργικότητας του δημόσιου τομέα. Όπως διατυπώνεται σαφώς στην πρόταση, ένα υψηλό επίπεδο διαλειτουργικότητας των ψηφιακών λύσεων του δημόσιου τομέα δεν είναι απαραίτητο μόνο για την παροχή αποτελεσματικών διασυνοριακών υπηρεσιών στους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ψηφιακή ενιαία αγορά, αλλά θα μειώσει επίσης το κόστος και θα μετριάσει τους κινδύνους κυβερνοασφάλειας.
Επειδή η εφαρμογή λύσεων διαλειτουργικότητας εξαρτάται ευρέως από το λογισμικό ανοικτού κώδικα, τις ανοικτές προδιαγραφές και τα πρότυπα, η κοινή χρήση θα καταστεί η προεπιλεγμένη επιλογή μεταξύ όλων των φορέων του δημόσιου τομέα και η «μη κοινή χρήση» θα αποτελέσει την εξαίρεση που θα αιτιολογείται από νομική αιτιολόγηση.
Σύμφωνα με τον νόμο (άρθρα 1 έως 4), ο κανονισμός θα εφαρμόζεται άμεσα σε όλους τους οργανισμούς του δημόσιου τομέα της ΕΕ και των κρατών μελών, δηλαδή πολύ περισσότερους από 100.000 οργανισμούς. Θα διενεργούν αξιολογήσεις διαλειτουργικότητας των ανεπτυγμένων λύσεων τους. Θα μοιράζονται (με πιθανές εξαιρέσεις) τον τεχνικό φάκελο και, κατά περίπτωση, τον τεκμηριωμένο πηγαίο κώδικα. Αυτό θα επιτευχθεί με δημοσίευση στo Interoperable Europe portal (IEP) ή σε αποθετήριο συνδεδεμένων κρατών μελών. Ως αποτέλεσμα αυτού του επιμερισμού, άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς θα εξουσιοδοτηθούν να προσαρμόζουν τις λύσεις στις δικές τους ανάγκες.
Ευτυχώς, ορισμένες από τις σημαντικότερες αναγκαίες συνιστώσες που απαριθμούνται στον νόμο υπάρχουν ήδη ή θα απαιτήσουν ελάχιστες προσαρμογές:
- To «Interoperable Europe portal» (IEP) παρέχει ένα ενιαίο σημείο εισόδου για πληροφορίες σχετικές με τη διαλειτουργικότητα. Όλοι θα δουν αυτή την πύλη ως συνέχεια του JOINUP.eu που, με βάση την εμπειρία από τα OSOR.eu, SEMIC, e-Practice και μέσω του NIFO (Εθνικό Παρατηρητήριο Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας) έχει ήδη προωθήσει ευρέως μια νοοτροπία διαλειτουργικότητας.
- Η τυποποιημένη ευρωπαϊκή άδεια ανοιχτού κώδικα (EUPL-1.2) που εγκρίθηκε με την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2017/863 της Επιτροπής, όπως αναφέρεται στο πλαίσιο της πρότασης πράξης σ. 3. Η EUPL είναι πλέον ισχυρή από μια ιστορία 15 ετών, μετά την έγκρισή της από πολλούς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και μετά την έγκριση κορυφαίων οργανισμών Ανοικτού Κώδικα/Ελεύθερου Λογισμικού (OSI & FSF).
Όσον αφορά ειδικότερα την EUPL, η εφαρμογή του νόμου συνεπάγεται τη χρήση αδειών ανοικτού κώδικα από φορείς του δημόσιου τομέα που ενεργούν ως «αδειοδοτητές» (ιδίως για την αποσαφήνιση ζητημάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και την παροχή διευκρινίσεων σχετικά με την απαιτούμενη αμοιβαιότητα, την ανακατανομή των βελτιώσεων, τη συμβατότητα με άλλες άδειες, την ευθύνη, το εφαρμοστέο δίκαιο κ.λπ.). Η EUPL καλύπτει αυτές τις απαιτήσεις και αποτελεί ήδη την προεπιλεγμένη άδεια για όλο το λογισμικό που παράγεται από την Επιτροπή της ΕΕ σύμφωνα με την απόφαση C(2021)8759.
Στο πλαίσιο του νόμου για τη διαλειτουργική Ευρώπη, το ευρύ πεδίο εφαρμογής της EUPL είναι ιδιαίτερα βολικό, δεδομένου ότι καλύπτει την — συνεχώς αυξανόμενη — απομακρυσμένη πρόσβαση στο λογισμικό «ως υπηρεσία» και σε όλα τα στοιχεία του αδειοδοτημένου «έργου», συμπεριλαμβανομένων, για παράδειγμα, των προδιαγραφών, της τεχνικής τεκμηρίωσης και του τεκμηριωμένου πηγαίου κώδικα, όπως αναλύεται από την K. Żok, στο Masaryk University Journal of Law (Poland).. Η πρόταση νόμου (άρθρο 8.3) αναφέρει ότι όταν ένας φορέας του δημόσιου τομέα παρέχει τη δική του πύλη, διασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα με το IEP και επιτρέπει τη χρήση της EUPL. Αρκετά κράτη μέλη, όπως η Γερμανία με την Ομοσπονδιακή Πύλη Ανάπτυξης του FITKO, προχωρούν ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση.
Αυτό συμβάλλει στο να καταστεί η EUPL το κοινό προκαθορισμένο μέσο ανοικτής αδειοδότησης, γνωρίζοντας ότι η χρήση της δεν αποκλείει άλλα μέσα αδειοδότησης όταν απαιτούνται ή είναι υποχρεωτική: για παράδειγμα, μπορεί να συμβεί, στη συγκεκριμένη περίπτωση επαναχρησιμοποίησης ουσιαστικών τμημάτων κώδικα λογισμικού τρίτων μερών που λαμβάνονται από δικαιοπάροχους της GPL, να υπάρχει υποχρέωση επαναχρησιμοποίησης της ίδιας άδειας για διανεμημένα παράγωγα. Μπορεί επίσης να είναι ότι, όταν δεν απαιτείται αμοιβαιότητα, μια πλήρως ανεκτική άδεια θα μπορούσε να είναι μια βολική εναλλακτική λύση, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις η EUPL πρέπει να προτείνεται όταν αυτό είναι δυνατό και εύλογο.
Άλλες διατάξεις της προτεινόμενης πράξης ορίζουν ότι το EIF (γενικά ή σε εξειδικευμένα θέματα) θα αναπτυχθεί περαιτέρω από ένα Συμβούλιο Διαλειτουργικής Ευρώπης (IEB), το οποίο θα παρέχει επίσης ετικέτες “Interoperable Europe Solutions” (IES) και θα μπορεί να προτείνει τη δημοσίευση στο IEP άλλων λύσεων διαλειτουργικότητας (δηλαδή από τρίτους, που διανέμονται βάσει άδειας ανοιχτού λογισμικού) και μπορεί να προτείνει και να υποστηρίξει καινοτομίες (π.χ. την ανάπτυξη νέων IES και τις δοκιμές τους σε ad hoc περιβάλλοντα ή «sandboxes»).
Ο ρόλος αυτού του IEB θα γίνει ιδιαίτερα σημαντικός. Θα περιλαμβάνει εκπροσώπους των κρατών μελών και θα προεδρεύεται από την Επιτροπή. Θα επικουρείται από εμπειρογνώμονες και από μια Interoperable Europe Community (IEC). Μπορεί επίσης να δούμε ένα φόρουμ για την εξέλιξη της EUPL, το οποίο, όπως και η πύλη, είναι ένα εργαλείο που αποσκοπεί στην ανταπόκριση στις ανάγκες της έντονα αυξανόμενης κοινότητας χρηστών.
Πηγή άρθρου: https://joinup.ec.europa.eu/