Επένδυση στην Αειφορία και την Ασφάλεια του Ανοιχτού Λογισμικού: Η Πρόταση του Open Forum Europe για ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Τεχνολογικής Ανεξαρτησίας

Ψηφιακή Ανεξαρτησία και η Ανάγκη για Ανοιχτές Τεχνολογίες

Με την ανάληψη καθηκόντων από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – καθώς και με την αλλαγή του παγκόσμιου γεωπολιτικού τοπίου – η Ευρωπαϊκή Ένωση στρέφει όλο και περισσότερο την προσοχή της στην ανάπτυξη ανεξάρτητων ψηφιακών εναλλακτικών λύσεων. Αυτή η στρατηγική παρουσιάζεται συχνά μέσα από την έννοια της «ψηφιακής ανεξαρτησίας», η οποία αντανακλά την ανάγκη της Ευρώπης να μειώσει την εξάρτησή της από μη ευρωπαϊκές τεχνολογικές πλατφόρμες.

Αυτή η πρόθεση αντικατοπτρίζεται σε πρωτοβουλίες όπως το EuroStack Initiative, οι εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ψηφιακή ανεξαρτησία (καθώς και οι «σκιώδεις» εκθέσεις), αλλά και στην πρόταση της Γενικής Διεύθυνσης CNECT για μια κυρίαρχη Ανοικτή Ψηφιακή Στοίβα (Open Internet Stack).

Το OpenForum Europe (OFE) υποστηρίζει ότι το ανοιχτό λογισμικό και τα ανοικτά πρότυπα είναι καθοριστικά για την ενίσχυση της ψηφιακής ανεξαρτησίας της ΕΕ. Ωστόσο, παρόλο που έχει υπάρξει αναγνώριση της σημασίας του ανοιχτού λογισμικού, απαιτείται μια στρατηγική και προληπτική προσέγγιση ώστε η ΕΕ να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του. Σε αυτό το πλαίσιο, το OFE προτείνει τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Τεχνολογικής Ανεξαρτησίας (EU Sovereign Tech Fund – EU-STF).

Η Πρόταση: Ένα Πανευρωπαϊκό Ταμείο Τεχνολογικής Ανεξαρτησίας

Αντί να επικεντρωθεί αποκλειστικά στη δημιουργία νέων έργων, το OFE τονίζει την ανάγκη διατήρησης και υποστήριξης του ανοιχτού λογισμικού που ήδη υπάρχει. Η πρόταση, η οποία κατατέθηκε ως απάντηση στη διαβούλευση για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (Multiannual Financial Framework – MFF), στοχεύει στη δημιουργία ενός χρηματοδοτικού μηχανισμού που θα στηρίζει την ασφάλεια και την αειφορία κρίσιμων τεχνολογιών ανοικτού λογισμικού.

Το μοντέλο βασίζεται στο επιτυχημένο παράδειγμα του Γερμανικού Τεχνολογικού Ταμείου Ανεξαρτησίας (Sovereign Tech Fund), το οποίο εξελίχθηκε σε Κρατική Τεχνολογική Υπηρεσία (Sovereign Tech Agency – STA).

Η αναγκαιότητα για μια τέτοια πρωτοβουλία είναι σαφής:

Η προληπτική ενίσχυση της ασφάλειας κρίσιμων έργων ανοιχτού κώδικα, αντί της εκ των υστέρων αντίδρασης μετά από κρίσεις.
Η μακροπρόθεσμη υποστήριξη λογισμικών που χρησιμοποιούνται ευρέως, με στόχο τη μείωση των συστημικών κινδύνων.
Η ενίσχυση του ελέγχου της ΕΕ πάνω στην ψηφιακή της υποδομή, διασφαλίζοντας την ανεξαρτησία και την ανταγωνιστικότητά της.

Το Επιχείρημα της Ασφάλειας

Η βιωσιμότητα και η ασφάλεια του ανοιχτού λογισμικού αποτελούν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την κυβερνοασφάλεια της ΕΕ. Μέσω προληπτικών επενδύσεων σε ελέγχους ασφάλειας και συντήρηση βασικών τεχνολογιών, το EU-STF θα ενισχύσει τη συνολική ανθεκτικότητα του ψηφιακού οικοσυστήματος της Ευρώπης.

Η πρόταση απαντά επίσης στην ανάγκη εφαρμογής της Πράξης για την Κυβερνοανθεκτικότητα (Cyber Resilience Act – CRA), ενισχύοντας την ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας λογισμικού και των προϊόντων που φτάνουν στην αγορά. Ουσιαστικά, το EU-STF μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τις ρυθμιστικές πρωτοβουλίες, προσφέροντας στους συντηρητές του ανοικτού λογισμικού τα αναγκαία εργαλεία για να συμμορφωθούν με νέες απαιτήσεις.

Η πρόταση ευθυγραμμίζεται επίσης με τη Διακήρυξη της Βαρσοβίας για την Ψηφιακή Ανθεκτικότητα (Warsaw Call), η οποία παρουσιάστηκε στο Συμβούλιο Τηλεπικοινωνιών και Κοινωνίας της Πληροφορίας της ΕΕ στις 5 Μαρτίου 2025. Η Διακήρυξη ζητούσε περισσότερη συνεργασία, επενδύσεις και προετοιμασία σε θέματα κυβερνοασφάλειας.

Το Οικονομικό Επιχείρημα

Το ανοικτό λογισμικό δεν είναι απλώς ένα τεχνικό εργαλείο – είναι κρίσιμο στοιχείο ψηφιακής υποδομής. Όπως επισημαίνει το OFE, ο ανοιχτός κώδικας αποτελεί τη βάση για το 70–90% κάθε σύγχρονου λογισμικού. Αυτό περιλαμβάνει κρίσιμες εφαρμογές όπως το λειτουργικό σύστημα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού.

Ωστόσο, όπως συμβαίνει με όλα τα κοινά αγαθά, έτσι και το ανοιχτό λογισμικό συχνά υποχρηματοδοτείται. Οι οργανισμοί το χρησιμοποιούν χωρίς να συνεισφέρουν επαρκώς στη συντήρησή του – ένα χαρακτηριστικό φαινόμενο της «τραγωδίας των κοινών».

Μελέτες δείχνουν ότι χωρίς το ανοιχτό λογισμικό, οι εταιρείες θα έπρεπε να δαπανήσουν έως και 3,5 φορές περισσότερους πόρους για να αναπτύξουν από την αρχή τις απαραίτητες πλατφόρμες και εφαρμογές – μια διαφορά που μεταφράζεται σε περίπου 8,8 τρισεκατομμύρια ευρώ.

Το EU-STF σκοπεύει να καλύψει αυτό το κενό χρηματοδότησης με δημόσιες επενδύσεις σε βασικές τεχνολογίες όπως:

Βιβλιοθήκες προγραμματισμού
Διαχειριστές πακέτων
Πρωτόκολλα επικοινωνίας
Εργαλεία ανάπτυξης
Κρυπτογραφικές τεχνολογίες

Η επένδυση στην ασφάλεια του ανοιχτού λογισμικού είναι πιθανώς μια από τις επενδύσεις με τη μεγαλύτερη απόδοση κεφαλαίου (ROI) στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.

Το Πολιτικό Επιχείρημα

Η τεχνολογική ανεξαρτησία της ΕΕ περνά μέσα από την υποστήριξη του ανοικτού λογισμικού. Το EU-STF θα προσφέρει ένα σταθερό μηχανισμό επένδυσης σε έργα που στηρίζουν τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, τις επιχειρήσεις και τις κρίσιμες υποδομές.

Η πρόταση ανταποκρίνεται στην ανάγκη για πιο δομική χρηματοδότηση από πλευράς ΕΕ σε κρίσιμες τεχνολογίες. Αν και υπάρχουν ήδη προγράμματα όπως το Horizon Europe και το Digital Europe, λείπει ένα ειδικευμένο εργαλείο για τη συντήρηση του ψηφιακού ανοικτού λογισμικού. Το EU-STF έρχεται να καλύψει αυτό το κενό.

Ευθυγραμμίζεται πλήρως με τις βασικές προτεραιότητες της ΕΕ:

Πράξη για την Κυβερνοανθεκτικότητα (CRA): Βοηθώντας τους συντηρητές να πληρούν τις απαιτήσεις ασφαλείας.
Ατζέντα Ανταγωνιστικότητας: Εξασφαλίζοντας την τεχνολογική υπεροχή της ΕΕ.
Digital Europe & Horizon Europe: Συμπληρώνοντας την έρευνα με επενδύσεις στη διατήρηση.

Ανακοίνωση Μελέτης Σκοπιμότητας

Το OFE έχει ξεκινήσει μια λεπτομερή μελέτη σκοπιμότητας, με στόχο να αναδείξει την οικονομική και νομική βιωσιμότητα του EU-STF. Η μελέτη διεξάγεται σε συνεργασία με:

Τον Καθ. Knut Blind και τον Dr. Carsten Schwäbe από το Fraunhofer ISI
Τον Καθ. Thomas Streinz από το European University Institute

Η δημοσίευση της μελέτης αναμένεται στο τέλος Ιουνίου 2025 και θα περιλαμβάνει:

Ανάλυση οικονομικού αντίκτυπου
Νομική τεκμηρίωση για τη σύσταση και διακυβέρνηση του Ταμείου
Συγκεκριμένες συστάσεις για εφαρμογή

Συμπέρασμα: Ένα Βήμα προς την Ανεξαρτησία και την Καινοτομία

Η πρόταση του OFE για ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Τεχνολογικής Ανεξαρτησίας αποτελεί ένα ουσιαστικό και ρεαλιστικό βήμα προς την οικοδόμηση μιας πιο ανεξάρτητης, ασφαλούς και καινοτόμου Ευρώπης. Επενδύοντας στο ανοιχτό λογισμικό, η ΕΕ μπορεί να διασφαλίσει ότι η τεχνολογική της υποδομή είναι ασφαλής, ανεξάρτητη και βιώσιμη.

Η επιτυχία αυτής της πρωτοβουλίας εξαρτάται από τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών – κυβερνήσεων, βιομηχανίας, ερευνητικών φορέων και κοινοτήτων ανοιχτού κώδικα.

Για περισσότερες πληροφορίες ή για να συμμετάσχετε στην πρωτοβουλία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με: